KOMPOZİT DOLGU NASIL SERTLEŞİR

Kompozit dolgu, fissür örtücü, bondig, kuafaj maddesi, geçici kuron materyali içerisine ışık ile aktive olan sertleştirici maddeler ilave edilmektedir.

İngiltere'de 168 diş hekimi arasında internet üzerinden yapılan bir ankette diş hekimlerinin bu konuda eğitimlerinin eksik olduğuna karar verilmiştir. Demekki dünyada yalnız değiliz.

Kompozit dolgu maddesi nedir?

Diş hekimliğinde beyaz dolgu olarak bilinen, estetik amaçlarla kullanılan kopmpozit dolgular, kesici dişlerde minenin rengini fevkalade uyum içinde taklit edebilir. Bu dolgu maddeleri tüpler içinde 5-10 gram ağırlığında satılır. Kimisi makro partiküler yapıda kimisi nano veya hibrid yapıdadır. Diş hekimi kliniğinde çok sık (neredeyse her gün defalarca) kullanılma potansiyeli olan bir dolgu maddesidir. Estetik amaç ile ön dişlere kompozit dolgu yapılacağı zaman, çürük temizlenir, kavite hazırlanıp pulpa vital ise kaide maddesi ile korunduktan sonra kavite kenarları asitlenir. Bond adı verilen bir madde sürülür ve mavi renkli bir ışık kaynağı kavite kenarına yaklaştırılır. Bond isimli sıvı maddenin derhal sertleştiği görülür.
       Kompozit dolgu tüpten bir miktar sıkılarak spatül üzerine alınır ve kavite içerisine yerleştirilir. Hamur veya çamur kıvamındadır. Kendi haline bırakılırsa sonsuza kadar hamur kıvamında kalır. Diş hekimi kompozit dolguyu kaviteye yerleştirdikten sonra spatül ile restore edeceği yüzeyi düzenler, şekil verir ve mavi renkli ışığı dolgu maddesine yakınlaştırır. Kompozit dolgu maddesi bu ışığı görünce derhal (polimerize olur) sertleşir.

Bu işlemlerde kullanılan asit %33 konsntrasyonda fosforik asittir. Kullabılan bond, aslında sıvı kompozit dolgudur. Asıl kompozit dolgu ise teratojen (bebeğe zarar veren), mutajen, genotoksik, kanserojen, fibroblastlar üzerine toksik olan, , diş eti hücrelerini intihara sürükleyen , ağızdaki çürük yapıcı bakterileri besleyen, yeni çürük oluşmasına sebep olan, toksik bir maddeler topluluğudur. Etken maddeleri şunlardır:

2,2-bis[4(2-hydroxy-3-methacryloxypropoxy)-phenyl]propane (BisGMA); Ethylene glycol dimethacrylate (EGDMA); Dithylene glycol dimethacrylate (DEGDMA); Triethylene glycol dimethacrylate (TEGDMA); Urethane dimethacrylate (UDMA); Ethoxylated bisphenol A; dimethacrylate (Bis-EMA)

Bu mavi ışık nedir?

Işıkla polimerizasyon yapan başlatıcı (fotoinitiyatör) maddeler

Fotoinitiyatör maddeler sadece resin esaslı monomerlerin değil, bond, fissür örtücü gibi diğer ışıkla reaksiyon başlatan maddelerin de yapısına ilave edilmektedir. Bu madde ışık veren cihazdan uygulanan mavi dalga boyundaki fotonları absorblamaktadır. Absorbladığı enerji sayesinde bu madde disasosiye olur ve serbest oksijen radikalleri ortaya çıkar. Bu olay bir fotolizis'tir. Fevkalade toksik ve kanser yapıcı olan oksijen radikalleri sayesinde kompozit dolgu maddesinin ana yapısını oluşturan monomerlerin çift bağları açılıp tek bağ haline dönüşür. Fazladan açığa çıkan bağlar birbirleri ile kol kola girerek veya el ele tutuşarak polimerlerşir ve uzun zincirler oluşturur. Bu reaksiyon saniyeler içerisinde ortaya çıkar, biz klinikte dolgu sertleşti olarak görürüz. Her bir polimer iplikçik bir eksen üzerinde belirir. Bu eksen mavi ışığın uygulandığı eksendir. Poliemr iplikler ışığa paralel yerleşirler.

Piyasada mevcut 3 fotoinitiyatör maddenin absorblayabildiği ışığın dalga boyu bandını görülmektedir. Mavi barlar piyasada bulunabilen ışınlı dolgu cihazlarının dalga boyu bandını göstermektedir. 3 fotoinitiyatör maddeyi birden kapsayan mavi bar, dual led ışıklı cihaza aittir. O halde en uygun cihaz dual led olandır. (Grafik: Santini A. 2010) (TPO, Diphenyl (2,4,6 dimethyl-benzoyl) phosphine oxide; CQ, Camphorquinone; PPD, Phenyl Propanedione)

Bu olaydaki üstünlük cihazdan gelen ışığın spektral emisyonu ile fotoinitiyatör maddenin absorbladığı spektrumun tamamen çakışmasına-örtüşmesine dayanır.
    Kompozit dolguların içerisine iki farklı fotoinitiyatör madde kullanılmaktadır. Tip I fotoinitiyatör: diphenyl (2,4,6 dimethylbenzoyl) phosphine oxide (TPO) ve Tip 2 fotoinitiyatör camphorquinone (CQ) (C10H14O2).
    TPO maddesi %78 CQ maddesi ise % 65 oranında konversiyon reaksiyonuna girer. TPO maddesi BisGMA polimerizasynunda daha etkilidir. Daha fazlası reaksiyona girdiği için toksik bakiyesi daha azdır. Işınlama süresinden daha az etkilenmektedir.
    CQ maddesi 400–500nm (ortalama 470nm) dalga boyundaki ışığı absorblar. Moleküle yaklaşık ≈55–65 kcal/mol enerji transfer edilmiş olur. Bu enerji çift bağların açılmasına yetmezdiği için moleküle amin ilave edilmiştir. Böylece süperoksit radikali yerine daha toksik olan amino alkil radikalleri oluşmaktadır.
    TPO maddesi 230–430nm (ortalama 385nm dalga boyunu absorblar. Mol başına ≈68–75 kcal/mol enerji transfer edilir. Bu miktar enerji çift bağları koparıp reaksiyonu başlatmaya yeterlidir.
    Maalesef her firma birden fazla ve farklı foto kimyasal özelliklere sahip olan fotoinitiyatör kullanabilmektedir. Üstelik bunu prospektüsünde belirtmeye gerek duymamaktadır. Bu maddelerden bir tanesinin absorbladığı dalga boyu diğerinden farklı olabilmekte, bazı fotoinitiyatör maddeler polimerize olmadan toksik olarak dolgu gövdesinde kalabilmektedir.

Fotoinitiyatörlerde başka bir problem, yapısında bulunan alfa-diketon grubunun muayene odasının floresan ışığından veya reflektörün ışığından tetiklenerek reaksiyonu başlatabilmesidir. Hastanın dişine dolgunun yerleştirildiği sırada reflektörden gelen ve ağızı aydınlatan beyaz ışık, dolguyu erken sertleştirebilir.

Foto initiyatör maddeler (Solda TPO, sağda CQ) görülmektedir.
Molekülde mavi ışığı görünce kırılan noktalar mavi ok ile işaretlenmiştir.

Mavi ışığın süresi ve şiddeti

Pratik ipuçları

Bu teorik bilgilerden pratik sonuçlar çıkarmamız gerekir. Diş hekimliğinde ışıkla sertleşen bütün ilaç, dolgu, pat ve kimyasal maddeler fotoinitiyatör içerdiğine göre, ve bütün fotoinitiyatörler toksik ara madde üretip, toksik madde bakiyesi bırakma potansiyeline sahip olduğuna göre, :
1- Işıkla sertleşen hiçbir maddeyi (prospektüsünde tersine ifade bulunsa bile) vital pulpaya sürmeyiniz
2- Işıkla sertleşen maddeyi prospektüsünde yazan süreden daha uzun süre boyunca mavi ışığa bırakmakta fayda vardır.
3- Polimerizasyon eksenini sabit bir yönde oluşturmak ve her polimer molekülünün birbirine paralel oluşmasını sağlamak amacı ile mavi ışığı kuvvetin geldiği yönden dolguya doğru uygulamak ve uygulamaya başladıktan sonra ışığın yönünü değiştirmemek gerekir.
4- Şiddeti giderek artan mavi ışık kaynaklarından satın almak yerine mevcut mavi ışık lambasını uzaktan yakmaya başlayıp ilerleyen saniyelerde dişe yaklaştırmak yeterlidir.
5- Bütün kompozit dolgular kanserojen monomerlerden imal edilir. Bunu hep hatırlamak gerekir. Amalgam dolguda böyle bir tehlike yoktur.
6- Işınlama sırasında kullanılan turuncu gözlüğe gerek yoktur. Onun yerine işportacıdan satın alınacak ucuz basit bir renkli cam içeren güneş gözlüğü yeterlidir.

Kaynaklar:

Buradaki bilgiyi ve linki sebestçe paylaşabilirsiniz.
Resimleri eğitsel amaçlarla serbestçe alıp kullanabilrsiniz.

Diğer marifetlerim               Ana sayfa